Monday, September 12, 2011

Corruption ka'n thlir ve nuap nuap teh ang......!!!

Corruption, Mizo ten Eirukna kan tih hi thil sual leh tha lo anih zia chu ka sawi vak peih lo. Ka sawi tum zawk a chu ,”Eirukna tih reh hi ram tan a hna tul leh pawimawh ber a ni em ?“ , tih laia hi kan bih chiang ve mai mai teh ang.

Mihring te hi hlawm chi thum lian tak tak then ta ila :- Eiruk ching ho, Mi pangai , Sual rilru pu lo hrim hrim (innocent) ang te in. Eiruk ching ho kan tih te hi heng Politician leh Bureaucrats(sarkawr officer) ho hi an ni a, eiruk tur an nei a, eirukna hun an nei bawk a. An hlawh (salary) an khawl a, mipui chanai chu an mamawh phuhruk nan leh in leh lo neih belh nan an hmang thin.  

A pahnihna Mi pangai ka han tih ho te khi chu, eiruk an nei lova, eiru thei dinhmunah an ding hek lo, a tul hunah chuan eiruk hreh lo vek an ni thung a, heng milian ho tham an tul hunah chuan tim miah lovin an tham ta mai thin a, eirukna awm tir tu lian ber an ni awm e.

A pathumna kan tih te khi chu naupang rilru thianghlim, sum leh pai leh sualin an rilru a la khawih buai ve loh ho te an ni. Hetiang rilru hi mi pangai zingah an awm lo a tih theih hial awm e.

Eirukna awm tur chuan mi pahnih an awm a ngai a, thamna petu leh an tham a te. Khawi nge sual zawk tih hi zawhna pawimawh tak a ni. Kan hriatreng tur chu thamtu tel lovin eirukna a awm thei lo tih hi a ni. Heng a thamtu te hi mi pangai kan tihte hi an ni a, Eirukna duh lova au chhuahpui tute hi heng mi pangai ho bawk te hi an ni. “ System a fuh tawh lo laklawh alawm” , tih chhuanlam fahrah lutuk hman hi mahni  mawnghlim nih na mai a ni. A eirutu te leh eirukna thlentu te hi ang khat reng kan ni a, Enge a nih tih ah thuhmun reng an nia , Engzatnge tih ah a danglam mai a ni zawk. Sai thil tihsual leh Fanghmir thil tihsual khaikhin kher a tul love.

Tunlai sawrkarlaipui ah eirukna leh thamna kan hre nasa em em a,hengte hi enge a chhan? Tun hnu hian eirukna a pung ta hluai em ni ?
Ni teh love a, eirukna zung hi a in kaihthuk tawh lutuk a, tuna sawrkar laite hi an eiru nasa bik nilovin Chanchinbu mite leh media ho an chakin an thawk hlawk tawh em em a, thil thleng thar apiang kan bengah hriattir a kan awm tawh zawk vang a ni. Heng a thawk ho zawng zawng te leh lo thlawp tu zawng zawng te chu mi pangai (common people / Middle class) ho kan ti thei ang. India rama dan lova sum leh pai khawih ching pen emaw, eirukna te hi belhkhawm ta vek ila, India ram retheih chhan bulpui ber kan ti thei lovang, thil man sang lutuk (Inflation) leh ram chhunga changkanna in khai rualrem lo lutuk te hian Indian ram chu khawvel hmuh ah leh a mipuite tawrh turin harsatna leh changkang lohna a thlen a ni. India ram lian tak leh mipui tam tak, khawvelah pawh pahnihna hial ni phak ah hian 80% vel hian chaw leh tui thianghlim khamkhawp, in leh lo, electricity tha, petrol leh fuel hnianghnar tak, man tlawm zawk leh him zawk a inkal pawhna  local leh state thlengin, damloh nikhua a inenkawlna tur doctor leh nurse te, hospital changtlung zawk te leh bank account neih kawng ah te, kan khamkhawp leh intungnun vena tur kan nei zo miah lo a ni.

Heng mi pangai kan tih ho hian anmahni hamthat nan leh hlawk nan corruption chu ulau takin an dova, engmah hna hahthlak awm miau hek lo. Caste, Class, region, sakhua, pitar/putar leh naupang chenin kan inthurual tlanna ber a nih tih hai hek lo, kan do luih luih a, a phen awm thil pawimawh tak tak khi kan theihnghilh in kan hlamchhiah ta zawk a ni. A chhan ber chu heng a chunga kan mamawh ka han sawi tak diat diat te khi pumpelh thei tur chuan hmun kilkhawr leh thingtlang, veng mawng tak tak ah te leh mirethei te te te hnenah  kal a, an biak rawn te a ngai a, sum an sen a ngai bawk a, tin, thil dang tam tak chan tur leh harsatna an tawh tur chu an ngaingam ngang lo mai a ni. Kan chanchinbu mite, Media ho te leh khawtlang hruai tute hian vawi engzat chiah nge heng thil pawimawh tak tak hi an au chhuah pui ve tawh le..?

India ramah hian heng eirukna a inhnamhnawih te hi za tam an nih a rinawm loh, Mizoram bikah phei chuan chhiar tham lek an nih a rinawm. Chutiang mi tlem te chu kan do luih luih a, kan nitin nuna thil mamawh tak tak te, retheihna leh harsatna hrang hrang, India mipui nuai telin kan tawn mek te hi buaipui ber a hun tawh in ka hria. Heng eiru ho tlem te do tur hian dan leh dun tam tak kan mamawh lova, huaisen taka hman tangkai kan mamawh mai chauh a ni. Chutih laiin kan chenpui  sang tam tak ten chaw kham khawp an ei hun tur an thlir ve reng a, heng harsatna te hi mi pangai, keini ho hian kan au chhuahpui ngam hi kan ram mamawh ber a ni e.


Tuesday, September 6, 2011

All Saint Church


Mumbai Mizote tana hmun pawimawh ber mai,Pathianni a lo thlen a piang a kan hnathawh,kan zirlai leh khawvel thil min hual vel tu te dahtha a, min Siamtu Pathian kan biak ho na hmun, Mumbai chhim lam Malabar Hill hmun thengthaw nuam tak leh reh raih mai a awm,All Saint Church hi i lo chhui chiang teh ang.
He Biak In dang dai zet mai hi Kum 1882 khan The New Anglican Church tia hriat atan hman theih a sak zawh ani a.Kum 9 vel zet a liam hnu, kum 1891 khan sak that leh a ni a. He a sak thatna atan hian Sawrkar chuan Rs 5000/- a pe nghe nghe ani. Hetia sawrkar tanpuina hmanga sak that ani chung hian mimal Biak In a ni ta chhunzawm zel tho ani. Heta tang hian The New Anglican Church tia hriat thin chu All Saint Church tia vuah alo ni ta ani.

A din chhan:
All Saint Church din a nih chhan ber nia lang chu; Mumbai a Anglican Church hmasa ber St.Thomas’ Cathedral ; kum 1718 din, D.N. Road, Fort, Flora Fountain bula mi hi mi tam tak tan a hla em em mai a.Hetih lai hian Sawrkar Rorelna sang chelhtu te hi Malabar Hill ah hian awmhmun an khuar deuh vek mai bawk nen. Malabar Hill atanga Fort inkar hi 8 Mile vel lai a hla ani a,chuvang chuan Chapel pan ve thei lo hmun hla taka awm , a bik takin Malabar Hill a sawrkar hna pawimawh chelh tu ten Pathian an biakna hmun atan a buatsaih ani deuh ber ani.

Biak In Awm dan leh Nihphung :
All Saint Church dintu (founder) ber chu Lady Ferguson ani a, ani hi hetih hun lai a Governor of Mumbai , Sir James Ferguson nupui ani.

All Saint Church awmdan leh hmelhmang (Architect) mawi tak mai duang chhuaktu hi Royal Engineer,Major Mant ani.

Land Area hi 4308 sq.yards ani a,a compound chhung ah hian Building dang engmah din phal ani lo.

Biak In chhung lai li,mipui thutkhawmna hmun, a zau lai ber hi 42 X 23 sq ft ani.

Biak In Vestry hi 10 sq ft ani bawk.

Biak In maicham , bial chanve (Semi Circular type) anga siam ani a, a diameter hi 16ft ani e.

He Biak In thuthmun (Basement) atanga a chhip zum sang lai ber hi 64 ft laia sang ani bawk.
All Saint Church din a nih tirh hian Biak In chhip ah Dar (Bell) fel fai taka siam ani a. He dar ri thei hi kum 1951 khan Thlipui (Cyclone) avangin laksawn alo ni ta ani.

Biak In bang vel siamna a tan an hman lung chang tha tak tak mai hi Porbunder leh Coorla (Kurla) atanga an lak khawm a ni nghe nghe.
Biak In chung thingphek ho hi Mangalore thing a tanga siam ani.

Tichuan kum 1882 atang khan Mumbai Governor leh mi pawimawh thenkhat dang ten inkhawm nan an hmang tan a. Malabar Hill hi tun thlengin Governor chenna hmun nghet ani zui ta a ni. Amaherawh chu Cathedral peng pakhat angin a awmzui zel a,kum 1957 atang khan Kohhran pakhat angin a ding ta chauh a ni.Tichuan a din atanga kum 103 na ,Kum 1985 atang khan keini Mumbai Mizo te pawhin chhumlo chat lovin Pathian biaknan kan lo hmang ve ta ani.
He All Saint Church bang chhung lam timawi tur hian thuziak mawi tak tak (Palques) 15 vel lai a awm a ni.

Bonus: Church Chhung leh Kawt vel